--Một bộ nguồn 12v, có hai đầu cộng trừ.Ta có U=12v. U là điện thế (hoặc điện áp).U ví như cái hồ chứa nước bên trên sân thượng.Bản thân bộ nguồn cũng có điện trở "nội" ở hai đầu cộng trừ, nhưng vì điện trở này "quá" nhỏ...chưa tới 1 ohm...nên ta thường thông qua, không nhắc đến.(nhưng nếu CS trên 100w thì nên "nhớ" đến nó!Phải làm cho điện trở nội càng nhỏ càng tốt...như quấn dây bự, tụ hóa lọc còn gọi là tụ "dự trữ" càng lớn càng ngon.v.v...)
--Điện trở dùng "cản" dòng điện qua nhiều hoặc ít ví như ống nước to hay nhỏ...nối vào hồ nước.Điện trở nhỏ ví như ống nước to cho qua nước nhiều (tức dòng điện qua nhiều)..v.v...Bạn cũng có thể nói là..Điện trở dùng cản điện thế cũng đúng...vì dòng điện và điện áp có liên quan với nhau. Nơi nào có dòng điện chảy qua thì nơi đó có điện áp ở hai đầu.
--Bây giờ lấy điện trở 10 ohm nối vào hai đầu cộng trừ 12v...Bỏ qua điện trở nội của bộ nguồn (ta cứ coi như nguồn không giảm volt)...một dòng điện sẽ đi từ +12v qua 10 ohm đến -12v (sau đó đi qua điện trở nội và về +12v tạo thành mạch kín)Dùng công thức I=U/R...ta có I=12v/10=1,2A.Ta nói là...1 điện trở 10 ohm nối vào hai đầu điện áp 12v sẽ có dòng 1,2A chạy qua...Nếu muốn biết điện trở phải "chịu" bao nhiêu Watt (điện trở ta phải tính đến độ nóng)thì...ta có công thức P=U.I.Biết dòng qua điện trở là 1,2A, bạn đo hai đầu điện trở là 12v (coi như không có điện trở nội của nguồn).Vậy U=12v x 1,2A =14,4W. Ta nói điện trở đang chịu đựng 1 công suất 14,4W
-- Bốn đại lượng P(tính bằng W)...U(tính bằng V)...R(tính bằng Ohm)...và I(tính bằng A) chỉ cần biết hai trong số đó là ta có thể tính ra hai cái còn lại.
P gọi là Công suất có các kí hiệu là W (Watt),kW(kilowatt=1000W),mW(miliWatt=0,001W),...
U gọi là Điện áp(Điện thế) có các kí hiệu là V (Volt),kV (kiloVolt=1000V),mV (miliVolt=0,0001V),...
R gọi là Điện trở có các kí hiệu là Ohm(vẽ không được),Kohm (kiloohm =1000 ohm),mOhm(miliOhm =0,001 ohm),cao nữa là MOhm (megaohm =1000Kohm),...
I gọi là Dòng điện có các kí hiệu là A (Ampere),mA(miliAmpere=0,0001A),uA(đọc là microAmpere = 0,000.001A)
--Transistor có 3 chân BEC...Ta hình dung là từ B đến E là 1 điện trở lớn, từ C đến E là 1 điện trở nhỏ. Điều này "đúng" trong mạch điện.Dòng qua BE thường thì nhỏ hơn dòng qua CE.
--Bây giờ bạn áp 12v vào 2 cực C và E.Ví dụ transistor NPN C1815, đầu +12v vào C và -12v vào E(nói nguồn đơn 12v, như accu 12v).Điện trở CE không có dòng chạy qua, ta nói là transistor chưa "dẫn"...vì...muốn cho transistor "dẫn" (tức có dòng qua CE, qua điện trở CE)thì...phải có dòng qua BE (nôm na là dòng qua điện trở BE).
--Cung cấp 1 bộ nguồn cho BE ta kêu là "phân cực" hay Bias.Bạn có thể dùng cục pin 1,5v...đầu dương vào B và đầu âm vào E.
--Accu 12v vào CE, cục pin 1,5v vào BE....thế là transistor đã "chạy" rồi đó...(tất nhiên không có ai làm như vậy trừ khi bạn muốn "thử lửa" con trans đó)ta nói là có dòng qua "điện trở" CE và có dòng qua "điện trở" BE. Một transistor có hai điện trở như thế!Cái kết quả mà ta cần là...dòng qua điện trở CE!!! Ở sò CS ta cần điện trở CE thật là nhỏ, cho dòng qua thật lớn...để bao nhiêu dồn vào loa (vì loa là nối tiếp với CE của sò)...kết quả loa có dòng qua lớn...và kêu lớn!
--Muốn biết CE của transistor chịu được bao nhiêu volt max...bạn phải tra sách và...xài phân nửa số volt đó cho an toàn.Số volt áp vào BE cũng như thế, phải tra sách (rất ít)...thông thường BE có đặc tính diode nên...áp nhiều volt...bạn cũng chỉ đo được 0,6v hoặc 0,7v ở hai đầu BE.
--Nhưng vì transistor là "vật khuếch đại" chỉ cần dòng qua BE nhỏ là đã có dòng lớn qua CE.Người ta thường tính "trước" dòng qua CE, sau đó mới tính dòng qua BE (theo số lần khuếch đại)...vì vậy phải xài điện trở nối tiếp với BE hoặc CE để có "dòng" định sẵn!Nói là dòng cũng được hoặc nói là điện áp cũng được.Bạn cứ coi BE và CE là điện trở.Dòng thì phải "cắt" ra đo, hoặc tính, còn Điện áp thì cứ đo hai đầu.Các thợ hay xài kiểu đo điện áp hơn (vì vậy "hư" hoài,...hahaha)
--bây giờ ta đã biết phải phân cực cho điện trở BE 1 dòng (hoặc điện áp) nho nhỏ...để cho trans "dẫn"(tức có dòng qua điện trở CE). Sự phân cực này, ở tầng CS thì gọi là...phân cực hạng A,AB,B,C,D,...
Còn sự phân cực ở các tầng trước thì không gọi như thế mà gọi là Phân cực ở vùng Ngưng dẫn, vùng tuyến tính hoặc vùng bão hoà.
--Dĩ nhiên, ở đây là khuếch đại âm tần lên nghe cho hay..nên các transistor nhỏ không xài Ngưng dẫn và bão hoà...chỉ xài tuyến tính.
Thế nào là phân cực tuyến tính?
--Nằm giữa Bão hoà và Ngưng dẫn là tuyến tính.Như bạn đang xài nguồn 12v, bạn sẽ đặt 1 con trở nối nguồn dương với cực C (tức 1 con trở nối tiếp điện trở CE)...Điện trở bao nhiêu? là tuỳ ta thiết kế...xem người khác làm..ta bắt chước, khỏi tính.Và phân cực làm sao (tức cấp volt cho BE...gọi là volt hay dòng gì cũng được)..làm sao cho khi đo volt hai cực CE sẽ bằng 6v (phân nửa nguồn cấp).Lúc có tín hiệu ac vào...ở bán kì dương Vce sẽ tăng lên gần 12v và ở bán kì âm sẽ giảm gần 0v...nhưng vì "rất nhanh" nên ta đo không thấy 6v thay đổi (điều này tương đương với bạn đo miliampere thấy "đứng yên")...Khi bạn "thấy" có thay đổi...có nghĩa là tín hiệu vào...đã "vượt" mức..(tức dòng qua BE đã quá "tải"...ngoài dự tính của bạn!!)
--Để phân cực (dòng BE) ta phải "đoán định" dòng qua CE trước.Muốn vậy, ta phải biết tín hiệu đưa vào INPUT là khoảng bao nhiêu?Lấy ví dụ tín hiệu từ ngõ ra của Micro là vài chục miliVolt, của đầu đĩa DVD là 1v, của cây đàn Organ là vài volt,....Với milivolt của Micro thì quá dễ rồi. Như trường hợp nói ở trên, bạn phân cực sao cho đo VCE là 6v hay 9v hay 3v gì cũng được..vì vài chục milivolt của Micro không đủ sức "áp" nổi điện trở BE đâu, vì vậy VCE không "nhúc nhích" gì đâu!!!Nhưng với tín hiệu vài volt của Organ là khác à....Phải phân cực sao cho VCE là 6v...và dùng trở cản bớt tín hiệu organ đưa vào BE cho vừa...Nếu bạn phân cực vce=6v...muốn biết dòng qua CE thì đo, còn không thôi thì tính...lấy 6v chia cho con trở là ra dòng qua CE...Đây cũng là cách tính tầng vi sai có dòng là bao nhiêu..(xem lại các bài trước)
--Khi 1 mạch nghe không "hay"...có nghĩa là..đã có tầng nào đó...Phân cực "chưa tới"..nên tín hiệu bị lọt vào vùng ngưng dẫn hoặc bão hoà...và "méo"
--Bạn chỉ cần đo miliampere từng tầng lúc cho máy hát sẽ phát hiện ra..tầng nào "nhúc nhích" kim...là "sửa" ngay tầng đó...hoặc đo volt cũng được...nhưng đo volt khó "biết" hơn...
--Tầng "nhúc nhích" chỉ chấp nhận ở tầng thúc + sò CS mà thôi (2073,940,5200,1943)